ՋԵՐՄԱՅԻՆ ՇԱՐԺԻՉՆԵՐ.

1. Բերե՛ք գոլորշու՝ ներքին մեխանիկական էներգիայի վերածվելու օրինակներ: 

2. Ի՞նչ է ջերմաշարժիչը: 

Ջերմաշարժիչ է կոչվում այն մեքենան, որն աշխատանք է կատարում վառելիքի ներքին էներգիայի օգտագործման հաշվին:

3. Թվարկե՛ք ջերմաշարժիչների տեսակները: 

 Շոգեմեքենա, ներքին այրման շարժիչ, գազատուրբին, շոգետուրբին, ռեակտիվ շարժիչ:

4. Ի՞նչն են անվանում ջերմաշարժիչի օգտակար գործողության գործակից:

 Ջերմաշարժիչի օգտակար գործողության գործակից (ՕԳԳ)

Աշխատանք կատարելիս ջերմաշարժիչը օգտագործում է վառելիքի այրումից ստացվող ջերմաքանակի միայն մի որոշ մասը: Ֆիզիկական այն մեծությունը, որը ցույց է տալիս, թե վառելիքի այրումից ստացվող ջերմաքանակի ո՛ր մասն է կազմում շարժիչի կատարած աշխատանքը, կոչվում է  ՕԳԳ:

5. Ո՞վ է հայտնագործել շոգեմեքենան

Ջեյմս Ուատտ

Պատրաստել ուսումնական նյութ՝ «ՆԵՐՔԻՆ ԱՅՐՄԱՆ ՇԱՐԺԻՉ» կամ «ՋԵՐՄԱՅԻՆ ՇԱՐԺԻՉՆԵՐ» թեմայով:

§53.ԼԱԲՈՐԱՏՈՐ ԱՇԽԱՏԱՆՔ 6 .

ՋՐԻ ԵՌՄԱՆ ՋԵՐՄԱՍՏԻՃԱՆԻ ԿԱԽՈՒՄԸ ՆՐԱՆՈՒՄ ԼՈՒԾՎԱԾ ԱՂԻ ԱՌԿԱՅՈՒԹՅՈՒՆԻՑ.

 Աշխատանքի նպատակը. Պարզել, թե ջրի եռման ջերմաստիճանը ինչ պ ես է կախված նրանում լուծված աղի առկայությունից: Սարքեր և նյութեր. մոտ 150 մլ թորած ջրով լի փորձանոթ, ջերմա չափ (120 0C-ից բարձր չափման սահմանով), ջեռուցիչ, 40-50 գ կերակրի աղ: 

Աշխատանքը կատարելու ընթացքը .

1. Ջերմաչափը դրեք փորձանոթի ջրի մեջ: 

2. Փորձանոթը դրեք ջեռուցիչի վրա և միացրեք այն: 

3. Սպասեք մինչև ջուրը եռա: 

4. Ջերմաչափի ցուցմունքը գրանցեք աղ յու սակում: 

5. Փորձանոթը վերցրեք ջեռուցիչից: 

6. Աղը լցրեք ջրի մեջ և խառնեք մինչև նրա լուծվելը: 

7. Փորձանոթը կրկին դրեք ջեռու ցիչի վրա և տաքացրեք մինչև աղա ջուրը եռա: 

8. Աղաջրի եռման ջերմաստիճանը գրան ցեք աղյու սա կում: 

Նյութը՝ ջուր:  Եռման ջերմաստիճանը, օ C Մաքուր ջուր Աղաջուր 9. Համեմատեք մաքուր ջրի և աղաջրի եռման ջերմաստիճանները. 

• Ի՞նչ արդյունք եք ստացել: Մաքուր ջրի եռման ջերմաստիճա՞նն է բարձր, թե՞ աղաջրի: 

• Ի՞նչ եզրակացություն կարելի է անել փոր ձի արդյունքում: 

• Ջրի եռ ման ջերմաստիճանը ինչ պ ե՞ս է կախված նրա նում լուծ ված աղի առկայու թյու նից: 

• Ի՞նչ եք կարծում՝ ﬕսը շուտ եփելու համար աղը սկզբո՞ւմ է պետք լցնել, թե՞ եփելուց հետո?

Հարցեր՝

1. Ինչո՞ւ է շատրվանի մոտ ավելի հով?
2. Ինչո՞ւ են նույնիսկ ուժեղ անձրևից հետո վարդի թերթիկները չոր մնում?

Եռման ջերմաստիճանը կախված է հեղուկի ազատ մակերևյթի վրա ազդող ճնշուﬕց և հեղուկում լուծված նյութերից: 

ՓՈՐՁԱՐԱՐԿԱՆ ԱՌԱՋԱԴՐՆՔՆԵՐ.

1. 1.Երկու ﬕ անման ափսեների ﬔջ լցրեք նույն քանակությամբ ջուր (ասենք՝ երեքական ճաշի գդալ): Առաջին ափսեն դրեք տաք տեղ, երկրոր դը՝ սառը: Չափեք այն ժամանակաﬕ ջոցները, որոնց ընթացքում գոլորշիանում են երկու ափսեների ջրերը: Բացատրեք գոլորշիացման արագությունների տարբերությունը: 

2. Կաթոցիկից թղթի վրա ﬔ կական կաթիլ ջուր և սպիրտ կաթեցրեք: Չա փեք ժամանակը, որն անհրաժեշտ է դրանց գոլորշիացման համար: Այդ հեղուկներից որի՞ ﬕ ջմոլեկուլային ձգողության ուժն է ավելի փոքր: 

3. Նույն քանակի ջուր լցրեք բաժակի և ափսեի ﬔ ջ: Չափեք ժամանակը, որի ընթացքում ջուրը կգոլորշիանա: Բացատրեք ջրի գոլորշիացման արա գու թյունների տարբերությունը:

Մայիսյան ֆլեշմոբ բնագիտությունից / Ֆիզիկա

Վառելիքի էներգիան։ Այրման տեսակարար ջերմություն

§54. Վառելիքի էներգիան։ Այրման տեսակարար ջերմություն։

1․ Ի՞նչն է Երկրի էներգիայի գլխավոր աղբյուրը:

Երկրի վրա ջերմային էներգիայի գլխավոր աղբյուրն Արեգակն է: Արեգակի էներգիան Երկրի վրա ապահովում է կյանքի համար անհրաժեշտ ջերմաստիճանը:

2. Ի՞նչ է վառելիքը: Վառելիքի ի՞նչ տեսակներ գիտեք:

Վառելիքներ են կոչվում այն նյութերը, որոնց այրումը նպատակահարմար է մեծ քանակությամբ ջերմություն ստանալու համար։ Բնական վառելիքները լինում են կարծր, հեղուկ և գազային։

3. Ի՞նչ է վառելիքի այրման տեսակարար ջերմությունը:

Վառելիքի այրման հատուկ ջերմությունը ջերմային էներգիայի քանակությունն է, որը թողարկվում է վառելիքի միավորի զանգվածի վրա, երբ այն ենթարկվում է ամբողջական այրման:

4. Ի՞նչ միավորով է չափվում վառելիքի այրման տեսակարար ջերմությունը միավորների Մ-ում: 

Վառելիքի այրման հատուկ ջերմությունը չափվում է մեկ կիլոգրամի համար Ջոուլ (Ջ/կգ) միավորներով:

5. Ի՞նչ է նշանակում «բնական գազի այրման տեսակարար ջերմությունը   4,4 *10⁷ Ջ/կգ է» արտահայտությունը:

Բնական գազի այրման հատուկ ջերմությունը վերաբերում է այն ջերմային էներգիայի քանակին, որն ազատվում է բնական գազի միավորի զանգվածի վրա, երբ այն ենթարկվում է ամբողջական այրման: Այն չափվում է 4,4·107 Ջ/կգ:

6. Նավթի այրման տեսակարար ջերմությունը հավասար է 4,4 *10⁷ Ջ/կգ-ի: Ի՞նչ է ցույց տալիս այս թիվը:

7. Ինչպե՞ս են հաշվում վառելիքի այրման ժամանակ անջատված ջերմաքանակը: 

8. Ի՞նչ բացասական երևույթներ են առաջանում վառելիքի այրման հետևանքով:

Շրջակա միջավայրի աղտոտումը կարող է առաջանալ վառելիքի թերի այրման հետևանքով, որն օդում արտազատում է վնասակար աղտոտիչներ, ինչպիսիք են ածխածնի օքսիդը, ազոտի օքսիդները և մասնիկները:

9. Ինչպե՞ս կարելի է նվազեցնել շրջակա միջավայրի աղտոտումը:

Պետք է մաքուր պահենք մեր շրջակա միջավայրը

Հետաքրքիր է իմանալ

Վառելիքի դերը մարդու օրգանիզմում կատարում է սնունդը, որը պարունակում է կուտակված և օգտագործման համար պատրաստի էներգիա: Սնունդն օգտագործվում է տարբեր նպատակների՝ մարմնի ջերմաստիճանի պահպանման, հյուսվածքների սնման ու թարմացման, ինչպես նաև ֆիզիկական աշխատանք կատարելու համար: Էներգիայի մի մասն օրգանիզմում պահեստավորվում է որպես ճարպ: Փորձերն ապացուցել են, որ սննդի էներգիայի միայն 28%-ն է փոխարկվում մկանային էներգիայի:

Սննդի տարբեր տեսակներ ունեն տարբեր «էներգաունակություն», և օրգանիզմի էներգիայի ծախսը լրացնելու համար պետք է օգտագործել համապատասխան սնունդ:

Ի՞ՆՉ ՏԵՍՔ ՈՒՆԻ 200 ԿԱԼՈՐԻԱՆ ՏԱՐԲԵՐ ՄԹԵՐՔՆԵՐՈՒՄ (ՖՈՏՈՇԱՐՔ)

Հաճախ մարդիկ մոռանում են կամ պարզապես ծուլանում են հաշվել իրենց կերած սննդի մեջ պարունակվող կալորիաները, սակայն շարունակում են երազել գեղեցիկ կազմվածքի մասին: Nujnoe.com-ը հաշվել է այդ կալորիաները ձեր փոխարեն և ներկայացրել այս հետաքրքիր ֆոտոշարքը:Այս լուսանկարները ցույց կտան, թե որ մթերքի կալորիականությունն է ավելի բարձր: Այս հոյակապ ֆոտոշարքը թույլ կտա արագ կողմնորոշվել սննդամթերք ընտրելիս և պահպանել գեղեցիկ կազմվածքը:

Ահա, թե ինչ տեսք ունի 200 կալորիան:

1.      Խնձոր (385 գրամ); 2. Կարագ (28 գրամ); 3. Բրոկոլի (588 գրամ) ; 4. Snickers շոկոլադե բատոն (41 գրամ);  5. Պատրաստի մակարոնեղեն (145 գրամ); 6. Նրբերշիկ (66 գրամ); 7. Կիվի (328 գրամ); 8. Չիզբուրգեր (75 գրամ); 9. Հավկիթ (150 գրամ); 10. Նեխուր (сельдерей) (1425 գրամ); 11. Հապալասի կարկանդակ (56 գրամ); 12. Փոքրիկ պղպեղներ (740 գրամ); 13. Պահածոյացված սև լոբի (186 գրամ); 14. Werther’s Originals կոնֆետներ (50 գրամ); 15. Հավով բուրգեր (72 գրամ); 16. Փքաբլիթ (52 գրամ):

Շոգեգոյացման տեսակարար ջերմություն

Դաս 25.    (29.04-03.05)

§52. Շոգեգոյացման տեսակարար ջերմություն:

1. Ինչի՞ համար է ծախսվում եռացող հեղուկին տրվող էներգիան:

Եռացող հեղուկին մատակարարվող էներգիան օգտագործվում է հեղուկի մոլեկուլների միջև միջմոլեկուլային ուժերը հաղթահարելու և այն գազի կամ գոլորշու վերածելու համար։

2. Ի՞նչն են անվանում շոգեգոյացման ջերմություն:

ջերմության այն քանակը, որն անհրաժեշտ է հաղորդել հեղուկին՝ հավասարակշիռ պրոցեսում այն գազի  վերածելու համար:

3. Ի՞նչն են անվանում շոգեգոյացման տեսակարար ջերմություն:

Այն ջերմաքանակը, որն անհրաժեշտ է մեկ կգ զանգվածով հեղուկը նույն ջերմաստիճանի գոլորշու փոխարկելու համար,կոչվում է շոգեգոյացման տեսակարար ջերմություն

4. Ո՞րն է շոգեգոյացման տեսակարար ջերմության միավորը միավորների ՄՀ-ում:

Շոգեգոյացման տեսակարար ջերմությունը նշանակում են r տառով և չափում են ջոուլը բաժանած կիլոգրամով (Ջ/կգ):

5. Ի՞նչ է նշանակում «սպիրտի շոգեգոյացման տեսակարար ջերմությունը 9-105 Ջ/կգ է» արտահայտությունը:

Որ 1 կգ սպիրտը եռման կետում ամբողջությամբ գոլորշիացնելու համար անհրաժեշտ է ծախսել 0,9 ՄՋ ջերմային էներգիա։

6. Ինչպե՞ս են հաշվում այն ջերմաքանակը, որն անհրաժեշտ Է եռման ջերմաստիճանում հեղուկը գոլորշու փոխարկելու համար:

Q=rm

7. Ինչպե՞ս կարելի է փորձով ցույց տալ, որ գոլորշու խտացման ժամանակ էներգիա է անջատվում:

Գոլորշի խտացման ժամանակ էներգիայի արտազատումը կարող է փորձնականորեն ցուցադրվել՝ թույլ տալով գոլորշու խտանալ սառը մակերեսի վրա։ Ջերմաստիճանը կբարձրանա, քանի որ խտացման գործընթացում ջերմություն է արձակվում:

8. Ո՞ր մարմինն ունի ավելի մեծ ներքին էներգիա` 100 °C ջերմաստիճանի ջուրը, թե՞ դրա- նից ստացված 100 °C ջերմաստիճանի գոլորշին:

100°C ջերմաստիճանում ջրի գոլորշին ավելի շատ ներքին էներգիա կունենա, քան 100°C ջերմաստիճանի ջրի նույն զանգվածը:

9. Ինչու՞ մթնոլորտում ջրի գոլորշու խտացումն անձրևի կաթիլների կամ ձյան տեսքով հանգեցնում է օդի տաքացման:

Եթե ​​օդը տաքացվում է, այն ընդլայնվում է և կլանում է ջրի գոլորշին: Երբ սառչում է, օդը, ընդհակառակը, սեղմվում է և չի կարող կլանել շատ ջրի գոլորշի: Ավելորդ խոնավությունը երևում է ջրի կաթիլների տեսքով, իսկ 0 ° C- ից ցածր ջերմաստիճանում `սառցե բյուրեղների տեսքով:

10. Ինչու՞ սենյակի հատակը լվանալուց հետո սառնություն է զգացվում։

Պատասխանել հետևյալ տեսահարցերին։

Հարց․ Ինչու՞ է ավելի վտանգավոր գոլորշով այրվելը, քան եռացող ջրով։

Նախ, եռացող ջրի ջերմաստիճանը 100C է, մինչդեռ գոլորշու ջերմաստիճանը, հատկապես ճնշման տակ, կարող է շատ ավելի բարձր լինել, երկրորդը, երբ ջուրը դիպչում է մաշկին, նույնիսկ շատ տաք, այն ակնթարթորեն սառչում է մարմնի ջերմաստիճանով (որը միջինը կազմում է 36,6C): ). Գոլորշին, ընդհակառակը, ավելի շատ ջերմություն է արձակում, երբ գազային վիճակից անցնում է հեղուկ վիճակի և որպես խոնավություն «նստում» է մաշկի վրա։

Փորձարարական առաջադրանք․

Վերցրեք միանգամյա օգտագործման ներարկիչը (առանց ասեղի) և մոտավորապես կեսը լցրեք տաք ջրով: Մատով կիպ սեղմեք և փակեք ներարկիչի բաց ծայրը: Դանդաղ դուրս քաշեք մխոցը և դիտեք, թե ինչպե՞ս է ջուրը եռում (տես նկարը): Բացատրե՛ք դիտարկվող երեւույթը։ 

Ուշադրություն․ Զգույշ եղեք տաք ջրի հետ աշխատելիս:

Դիտել տեսանյութը։

Եռում: Եռման ջերմաստիճան:

§51.Եռում: Եռման ջերմաստիճան:

Քննարկվող հարցեր՝    

1. Ի՞նչ երևույթներ են նկատվում հեղուկի մեջ նրա տաքացման պրոցեսում: 

Քիմիական երևույթներ

2. Ինչու՞ են հեղուկի ներսում առաջանում պղպջակներ:

Դրանք առաջանում են օդի այն մանրագույն պղպջակների ընդարձակման արդյունքում, որոնք գոյություն ունեն անոթի պատերի փոսիկներում և մանր ճեղքերում:

3. Ինչպիսի՞ն է պղպջակների «վարքը» հեղուկը տաքացնելիս: Ինչո՞ւ է եռացող ջուրն «աղմկում»:

Հեղուկը տաքացնելիս պղպջակը մեծանում է և բարձրանում ջրի մակերևույթ։

4. Ի՞նչ ուժեր են ազդում գոլորշիով լցված օդի պղպջակի վրա` հեղուկի ներսում:

Արքիմեդյան ուժ։

5.  Ի՞նչ է եռումը: Ո՞ր պրոցեսն են անվանում եռում: 

Եռում է կոչվում ինտենսիվ շոգեգոյացումը, որի դեպքում հեղուկի ներսում աճում և վերև են բարձրանում գոլորշու պղպջակները:

6. Ի՞նչն են անվանում հեղուկի եռման ջերմաստիճան: Եռման ընթացքումարդյոք հեղուկն ավելի է տաքանում:

Այն ջերմաստիճանը, որի դեպքում հեղուկը եռում է, կոչվում է եռման ջերմաստիճան: 

7. Ինչի՞ց է կախված հեղուկի եռման ջերմաստիճանը:

Եռման ջերմաստիճանը կախված է հեղուկի ազատ մակերևույթի վրա ազդող ճնշումից :

8. Եռացող ջուրը որտե՞ղ է ավելի տաք՝ ծովի մակերևույթի՞ն, լեռան գագաթին, թե՞ խոր հանքահորում:

Ծովի մակերևույթին։

9. Ինչի՞ վրա է հիմնված շուտեփուկ կաթսայի աշխատանքի սկզբունքը:

10. Օգտագործելով նկարը՝ բացատրե՛ք՝ ինչպես  կարելի է ջուրը եռացնել սովորական սենյակային ջերմաստիճանում: 

11. Ինչի՞ հաշվին է տեղի ունենում սառնարանի ներսի ջերմաստիճանի նվազումը։

ՓՈՐՁԱՐԱՐԱԿԱՆ ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ

Վերցրեք ջրով լցված մեծ կաթսա: Նրա մեջ դարձյալ ջրով լցված փոքրը տեղադրեք այնպես, որ այն լողա՝ առանց մեծ կաթսայի պատերին դիպչելու

Դրանք դրեք գազօջախին և սկսեք տաքացնել: Ի՞նչ կլինի փոքր կաթսայի ջրի հետ, երբ մեծ կաթսայի ջուրը սկսի եռալ: Ինչո՞ւ: Մեծ կաթսայի մեջ մի բուռ աղ լցրեք: Դրանից հետո ի՞նչ կկատարվի փոքր կաթսայի ջրի հետ: Բացատրեք դիտարկվող երևույթը: Ի՞նչ կարող եք ասել եռացող աղաջրի ջերմաստիճանի մասին:

ԼԱԲՈՐԱՏՈՐ ԱՇԽԱՏԱՆՔ 6․ ՋՐԻ ԵՌՄԱՆ ՋԵՐՄԱՍՏԻՃԱՆԻ ԿԱԽՈՒՄԸ ՆՐԱՆՈՒՄ ԼՈՒԾՎԱԾ ԱՂԻ ԱՌԿԱՅՈՒԹՅՈՒՆԻՑ․

Աշխատանքի նպատակը. պարզել, թե ջրի եռման ջերմաստիճանը ինչպե՞ս է կախված նրանում լուծված աղի առկայությունից:

Սարքեր և նյութեր. մոտ 150 մլ թորած ջրով լի փորձանոթ, ջերմաչափ (120 °C-ից բարձր չափման սահմանով), ջեռուցիչ, 40-50 գ կերակրի աղ:

Աշխատանքը կատարելու ընթացքը

1. Ջերմաչափը դրեք փորձանոթի ջրի մեջ:

2. Փորձանոթը դրեք ջեռուցիչի վրա և միացրեք

այն:

3. Սպասեք մինչև ջուրը եռա:

4. Ջերմաչափի ցուցմունքը գրանցեք աղ- յուսակում:

5. Փորձանոթը վերցրեք ջեռուցիչից:

6. Աղը լցրեք ջրի մեջ և խառնեք մինչև նրա լուծվելը:

7. Փորձանոթը կրկին դրեք ջեռուցիչի վրա և տաքացրեք մինչև աղաջուրը եռա:

8. Աղաջրի եռման ջերմաստիճանը գրանցեք աղյուսակում:

Նյութը — 

Եռման ջերմաստիճանը, «C — 

Մաքուր ջուր — 

Աղաջուր — 

9. Համեմատեք մաքուր ջրի և աղաջրի եռման ջերմաստիճանները,

Ի՞նչ արդյունք եք ստացել: Մաքուր ջրի եռման ջերմաստիճանն է բարձր, թե՞ աղաջրի:

Ի՞նչ եզրակացություն կարելի է անել փորձի արդյունքում: Ջրի եռման ջեր մաստիճանը ինչպե՞ս է կախված նրա նում լուծված աղի առկայությունից:

Ի՞նչ եք կարծում՝ միսը շուտ եփելու համար աղը սկզբում է պետք լցնել, թե՞ եփելուց հետո:

Դիտել տեսանյութերը՝ 

Ինչո՞ւ է եռացող ջուրը աղմկում?

Ջրի եռալը ցածր ճնշման տակ:

Кипение при пониженном давлении.

Սառնարան

ՓՈՐՁԱՐԱՐԱԿԱՆ ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ

1. Երկու միանման ափսեների մեջ լցրեք նույն քանակությամբ ջուր (ասենք՝ երեքական  ճաշի գդալ): Առաջին ափսեն դրեք տաք տեղ, երկրորդը՝ սառը: Չափեք այն ժամանակամիջոցները, որոնց ընթացքում գոլորշիանում են երկու ափսեների ջրերը: Բացատրեք գոլորշիացման արագությունների տարբերությունը: 

2. Կաթոցիկից թղթի վրա մեկական կաթիլ ջուր և սպիրտ կա Չափեք ժամանակը, որն անհրաժեշտ է դրանց գոլորշիացման համար: Այդ հեղուկներից որի՞ միջմոլեկուլային ձգողության ուժն է ավելի փոքր:

3. Նույն քանակի ջուր լցրեք բաժակի և ափսեի մեջ: Չափեք ժամանակը, որի ընթացքում ջուրը կգոլորշիանա: Բացատրեք ջրի գոլորշիացման արագությունների տարբերությունը։

Հալման տեսակարար ջերմություն

Քննարկվող հարցեր՝

1. Ինչի՞ համար է ծախսվում հալման ջերմաստիճանում բյուրեղային մարմնին ջեռուցչի տված էներգիան:

եռման ընթացքում հեղուկը կլանում է ջերմությունը և նրա մոլեկուլները սկսում են արագ աշխատել ինչը հանգեցնում է գոլորշիների փուչիկների առաջացմանը, որոնք պայթում են հեղուկի մակերեսին ազատելով ավելորդ ճնշումը:

2. Ի՞նչն են անվանում հալման ջերմություն:

Այն ջերմաստիճանը, որի ժամանակ սկսում է հալումը և ավարտվում, անվանում են նյութի հալման ջերմաստիճան:

3. Ի՞նչն են անվանում հալման տեսակարար ջերմություն:

1 կգ բյուրեղային նյութը նույն  ջերմաստիճանի հեղուկի վերածելու համար, կոչվում է հալման տեսակարար ջերմություն:

4. Ի՞նչ միավորով է չափվում հալման տեսակարար ջերմությունը միավորների ՄՀ-ում:

Հալման ջերմաստիճանում կամայական զանգվածով բյուրեղային մարմնի հալման համար անհրաժեշտ ջերմաքանակը գտնելու համար պետք է այդ մարմնի հալման տեսակարար ջերմությունը բազմապատկել նրա զանգվածով:

5. Ի՞նչ է նշանակում «պարաֆինի հալման տեսակարար ջերմությունը 150 կՋ/կգ է» արտահայտությունը:

նշանակում է 1 կգ պարաֆինի լրիվ հալման համար անհրաժեշտ է 150 կՋ էներգիա:

6. Ինչպե՞ս են հաշվում այն ջերմաքանակը, որն անհրաժեշտ է հալման ջերմաստիճանում բյուրեղային մարմինը հալելու համար:

Q=λm

7. Հալվող սառույցը բերեցին սենյակ, որտեղ ջերմաստիճանը 0°C է։ Կշարունակի՞ արդյոք սառույցը հալվել:

Ոչ

8. Ո՞ր մարմինն ունի ավելի մեծ ներքին էներգիա՝ 0°C ջերմաստիճանի սառույցի կտորը, թե՞ դրանից ստացված 0°C ջերմաստիճանի ջուրը։

Ջրի ներքին էներգիան 

9. Ինչպե՞ս հաշվել այն ջերմաքանակը, որը բյուրեղանալիս անջատում է հալման ջերմաս- տիճան ունեցող մարմինը:

Q=-Am

10. Ոսկու հալման տեսակարար ջերմությունը հավասար է 67 կ2 կգ-ի: Ի՞նչ է ցույց տալիս այդ թիվը:

11. Ո՞ր բանաձևով են հաշվում նյութի բյուրեղացման ընթացքում անջատվող ջերմաքանակը:

Ամորֆ մարմինների հալումը․

Ինչ է կալորիան Տարբեր մթերքների և բանջարեղենների կալորիականությունը

Պատրաստել ուսումնական նյութ «Ի՞նչ է կալորիան»  կամ «Տարբեր մթերքների կալորիականությունը», «Թերմոսներ» թեմաներից որևէ մեկով, տեղադրել բլոգում և հղումն ուղարկել ինձ:

Իսկ դուք գիտեք ինչ է կալորիան եթե ոչ ապա կարդացեք սա —Կալորիան սննդի էներգիայի չափման միավոր է:Տեխնիկապես մեկ կալորիան էներգիայի քանակն է, որը անհրաժեշտ է մեկ գրամ ջրի ջեռուցման համար 1ºC — դեպքում : Մեկ կիլոկալորիայում (կկալ) կա ‘ 1 000 կալորիա:.Կալորիաները թույլ են տալիս մեզ գոյատևել , ստեղծել նոր հյուսվածքներ և օշտում են մեզ էներգիայով:

Ծիրան

Կալորիականությունը՝ 12 կկալ մեկ պտղում

Ծիրանի օգտագործում է նվազեցնում է սրտի եւ ուղեղի կաթվածի վտանգը: Դրանում C վիտամին, կալիում եւ մանրաթելեր կան, որոնք անհրաժեշտ են օրգանիզմի առողջության համար:

Բազուկ

Կալորիականությունը՝ 36 կկալ 100 գր-ում

Բազուկը երկաթի եւ այլ սնուցիչների հրաշալի աղբյուր է: Այն նաեւ մեծ քանակությամբ հակաօքսիդանտներ է պարունակում, նվազեցնում է զարկերակային ճնշումը, կանխում ծերունական տկարամտությունը:

 Խնձոր

Կալորիականությունը՝ 47 կկալ 100 գր-ում

Խնձորը հարուստ է C եւ A վիտամիններով, չափազանց օգտակար է սրտի առողջության համար: Արեւմուտքում համարում են, որ օրական գոնե մեկ խնձոր ուտելու դեպքում կխուսափեք բազմաթիվ հիվանդություններից:

Վարունգ

Կալորիականությունը՝ 6 կկալ մեկ կտորում

Վարունգը նույնպես հիմնականում ջրից է կազմված, օգնում է օրգանիզմից դուրս բերել տոքսինները, օգնում է պահպանել սրտի եւ աչքերի առողջությունը:

Տեսակարար ջերմունակություն.

§44. Տեսակարար ջերմունակություն.

§45. Ջերմային հաշվեկշռի հավասարումը.

Առաջադրվող հարցեր՝

1.Մարմինների ո՞ր հատկությունն է բնութագրում տեսակարար ջերմունակությունը:

Տեսակարար ջերմունակությունը բնութագրում է մարմինների հեշտ կամ դժվար տաքանալու հատկությունը: 

2. Ո՞ր ֆիզիկական մեծությունն են անվանում ( նյութի) տեսակարար ջերմունակություն: 

Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը ցույց է տալիս, թե որքան ջերմաքանակ է անհրաժեշտ նյութի 1 կգ-ը 1°-ով տաքացնելու համար, կոչվում է նյութի տեսակարար ջերմունակություն:

3. Ի՞նչ է ցույց տալիս տեսակարար ջերմունակությունը:

Թէ որքան ջերմաքանակ է պետք միևնույն զանգվածով տարբեր մարմինները տաքացնելու համար: 

4. Ինչ միավորով է չափվում տեսակարար ջերմունակությունը:

1Ջ-ով

5. Գրել տեսակարար ջերմունակությունը սահմանող բանաձևը:

c = Q/m(t2 – t1)

6. Ինչու մեծ լճերի, ծովերի առափնյա վայրերում եղանակը մեղմ է:

Քանի որ մեծ լճերն ու ծովերը ոչ միայն դանդաղ են տաքանում,այլ նաև դանդաղ են սառչում,ուստի տաք եղանակը երկար է ձգվում,և ձմեռը մեղմ է լինում:

7. Ինչ բանաձևով են որոշում տաքանալիս մարմնի ստացած ջերմաքանակը: Իսկ սառչեիս մարմնի տված ջերմաքանակը:

Տաքացնելիս մարմնի ստացած ջերմաքանակը՝ Q1=cm1(t-t1)
Իսկ սառչելիս մարմնի տված ջերմաքանակը:Q2=cm2(t-t2)

8. Ձևակերպեք ջերմափոխանակման օրենքը:

Եթե ջերմափանակությանը մասնակցող մարմինների համակարգը մեկուսացնենք արտաքին միջավայրից, ապա որոշ ժամանակ անց այդ մարմնինների ջերմաստիճանները կհավասարվեն: Այդ ընթացքում տաք մարմնինների տված Q1 ջերմաքանակի և սառը մարմնինների ստացած Q2 ջերմաքանաքի գումարը զրո:

9. Գրել ջերմային հաշվեկշռի հավասարումը:

Q1 + Q2 = 0

Պատրաստել ուսումնական նյութ «Ի՞նչ է կալորիան»  կամ «Տարբեր մթերքների կալորիականությունը», «Թերմոսներ» թեմաներից որևէ մեկով, տեղադրել բլոգում և հղումն ուղարկել ինձ:

Նյութը ձեզ համար պատրաստեցին Միլենա Հակոբյանը և Եվա Խաչատրյանը

Ֆիզիկա

Կրկնել «Ներքին էներգիա» թեման և պատրաստվել գրավոր աշխատանքի:

§43. Ճառագայթային ջերմափոխանակում .

Մեր քաղաքակրթության հիմքն է հանդիսանում էներգիայի փոխանակումը։ Էներգիայի մեծ մասը Երկիր է հասնում Արեգակից: Արեգակնային էներգիան օգտագործվում է տերևների և ծաղիկների կողմից, որոնք ծաղկում են գարնանը արևի ճառագայթների, քամիների և հոսանքների ներքո, որոնք առաջանում են Երկրի Արեգակի կողմից տաքացած տարածքների միջև ջերմաստիճանի տարբերության հետևանքով: Իսկ ջերմային էներգիայի այնպիսի աղբյուրներ, ինչպիսիք են նավթը, գազը, ածուխը «աճում էին» հին ժամանակների արևի ճառագայթների տակ։ Հարց է առաջանում՝ ինչպե՞ս է Արևից ստացվող էներգիան • հասնում Երկիր, քանի որ այս տիեզերական օբյեկտների միջև գործնականում մոլեկուլներ չկան (Երկրից մինչև Արեգակի հեռավորությունը մոտ 150000000 կմ է, հետևաբար այդքան դատարկություն՝ անօդ տարածություն տիեզերքում։ Հարկ է նշել նաև, որ ամեն վայրկյան Արեգակն ահռելի քանակությամբ էներգիա է արտանետում շրջակա տարածություն, որի որոշակի մասն ընկնում է Երկրի վրա։), այսինքն՝ չի կարող խոսք լինել ո՛չ ջերմահաղորդականության, ո՛չ կոնվեկցիայի մասին։

Առաջադրվող ստուգողական հարցեր՝

1. Ինչո՞ւ էներգիան Արեգակից Երկիր չի կարող փոխանցվել ո՛չ կոնվեկցիայի, ո՛չ էլ ջերմային ջերմահաղորդություն? 

Քանի որ արեգակը երկրից հեռու է գտնվում,

2. Նկարագրեք փորձը, որը հաստատում է, որ կրակի էներգիանկարող է փոխանցվել ոչ միայն ջերմային հաղորդակցության շնորհիվ:

3. Ի՞նչն են անվանում ճառագայթում?

4. Ո՞ր գույնի մարմիններն են ավելի լավ կլանում ջերմությունը: Նկարագրեք փորձը ի պաշտպանություն ձեր պատասխանի:

5. Կա՞ն պայմաններ, որոնց դեպքում մարմինը չի՞ արտանետում կամ կլանում էներգիա:

6. Ինչ կարելի է ասել հարաբերակցության մասին մարմնի կողմից էներգիայի կլանումը և արտանետումը, եթե մարմնի ջերմաստիճանը նվազում է:

Թիվ 38 վարժություն

1. Ինչո՞ւ են մարդիկ ամռանը սովորաբար բաց գույնի հագուստ կրում։

2. Ինչու՞ ավելի լավ է ջեռուցման մարտկոցները ծածկել մուգ ներկով։

3. Ո՞ր գույնն է ամենալավը սառնարանային ֆուրգոնները ներկելու համար:

4. Ձմռանը բավականին տաք է չջեռուցվող սենյակում, որի պատուհանները «նայում» են դեպի հարավ։ Ե՞րբ կարող է դա տեղի ունենալ: Ինչո՞ւ։

5. Ինչու՞ է աղտոտված ձյունը գարնանը ավելի արագ հալչում, քան մաքուր ձյունը:

6. Ինչո՞ւ է թերմոսներում կոլբայի պատերի արանքով օդը մղվում, իսկ կոլբայի մակերեսը պատված է փայլեցված մետաղի շերտով:

Ներքին էներգիա

§38.  Ներքին էներգիա.

§39.  Ներքին էներգիայի փոփոխման եղանակները.

Առաջադրվող հարցեր՝

1. Մեխանիկական էներգիայի ի՞նչ տեսակներ գիտեք: Բերեք օրինակներ:

Պոտենցիալէներգիա,միջուկային էներգիա, ճառագայթային էներգիա,ջերմային էներգիա,

2.Ձևակերպեք էներգիայի պահպանման օրենքը: 

Դիմադրության և շփման ուժերի բացակայության դեպքում մարմնի լրիվ մեխանիկական էներգիան շարժման ընթացքում մնում է հաստատուն։

3.Ինչպե՞ս է փոխվում որոշ բարձրությունից ընկնող գնդիկի էներգիան հենարանին (օրինակ գետնին) հարվածելուց հետո: Խախտվում է արդյոք էներգիայի պահպանման օրենքն այդ ժամանակ: Ինչու՞:

Գնդի սկզբնական պոտենցիալ էներգիան գրեթե ամբողջությամբ  փոխակերպվում է կինետիկի: Թիթեղին հարվածելուց հետո գունդը վեր չի բարձրանում: Նշանակում է ՝ գունդը կորցրել է ձեռք բերած կինետիկ էներգիան, հետևաբար՝ նաև լրիվ մեխանիկական էներգիան:

4.Ինչո՞ւ է ընկնող գնդիկի հարվածից կապարե թիթեղի ջերմաստիճանը բարձրանում:

Թիթեղի և գնդի տաքացումը ցույց է տալիս, որ մեծացել է դրանց մոլեկուլների ջերմային միջին կինետիկ էներգիան: Այլ կերպ ասած՝ մեխանիկական էներգիան մասամբ փոխակերպվել է մոլեկուլների շարժման էներգիայի: Բայց մոլեկուլները ոչ միայն շարժվում են, այլև փոխազդում:

5.Ի՞նչ է մարմնի ներքին էներգիան: Ինչից է կախված այն:

Մարմինը կազմող մասնիկների ջերմային շարժման կինետիկ և միմյանց հետ փոխազդեցության պոտենցիալ էներգիաների գումարը կոչվում է մարմնի ներքին էներգիա:

6.Նկարագրեք մի քանի փորձ՝ ապացուցելու համար մարմնի ներքին էներգիայի գոյությունը:

7.Բերեք օրինակներ, որոնք համոզում են, որ շփման կամ դիմադրության ուժերի առկայությամբ շարժվելիս փոխվում է մարմնի ֆիզիկական վիճակը:

8.Ի՞նչն է բնութագրում մեխանիկական էներգիայի փոփոխությունը:

Մարմնի ֆիզիկական վիճակը:

9.Նկարագրեք փորձ, որտեղ ջերմաստիճանի բարձրացմանը զուգընթաց մեծանում է մարմնի ներքին էներգիան:

10.Օրինակներով կամ փորձի նկարագրությամբ հաստատել, որ աշխատանք կատարելով կարելի է փոխել մարմնի ներքին էներգիան:

11.Ի՞նչ է ջերմահաղորդումը: Կարելի է ջերմահաղորդումը համարել էներգիայի փոխակերպում: Ինչու՞:

Առանց աշխատանք կատարելու մարմնի ներքին էներգիայի փոփոխման պրոցեսն անվանում են ջերմահաղորդում։
Ջերմահաղորդումը մի մարմնի ներքին էներգիայի հաղորդումն է մեկ ուրիշ մարմնի, այսինքն՝ մի մարմնի մոլեկուլների ջերմային շարժման էներգիայի փոխանցումը մոկ այլ մարմնի մոլեկուլներին։

12.Մարմնի ներքին էներգիան մեծացել է 10 Ջ-ով: Ինչ եք կարծում ջերմահաղորդմամբ, թե աշխատանք կատարելու միջոցով է տեղի ունեցել  ներքին էներգիայի այդ աճը:

13.Տաք ջուրը խառնել են սառը ջրին: Ինչու է խառնուրդի ջերմաստիճանը բարձր սառը ջրի ջերմաստիճանից, բայց ցածր՝ տաք ջրի ջերմաստիճանից: Բացատրեք՝ հիմնվելով մոլեկուլային-կինետիկ տեսության դրույթների վրա:

14.Հնարավո՞ր է արդյոք ջերմափոխանակում սառույցի և ջրի միջև, եթե երկու նյութերի ջերմաստիճանն էլ 0C: Բացատրեք ինչու:

 Սովորել՝

Է.Ղազարյանի դասագրքից էջ115-ից մինչև էջ121:

Լուծել հետևյալ խնդիրները՝ 171-184 Է Ղազարյանի Ֆիզիկա 8 դասագրքից էջ 186-187:

Դիտեք տեսանյութերը.

http://esource.armedu.am/app/?subject=6&grade=10#49,24467

Մարմնի (կերոսինի)  ներքին էներգիայի փոփոխումը մեխանիկական աշխատանք կատարելով՝

Մոլեկուլների քաոսային շարժման արագությունը և մարմնի ջերմաստիճանը:

§35. Մոլեկուլների քաոսային շարժման արագությունը և մարմնի ջերմաստիճանը: 

§36. Ջերմաչափ: Ջերմաստիճանային սանդղակ:

1. Ի՞նչ է կատարվում տաք և սառը մարմիններն իրար հպելիս:

Տաք և սառը մարմինները իրար հպելիս տաք մարմինը միշտ հովանում է, իսկ սառը մարմինը՝ տաքանում:

2.Որ ֆիզիկական մեծությունն է բնորոշում մարմնի տաքացվածության աստիճանը:

Մարմինների տաքացվածությունը բնորոշում են ջերմաստիճան կոչվող ֆիզիկական մեծությամբ:

3.Ինչ կապ կա մոլեկուլների անկանոն շարժման արագությունների և մարմնի ջերմաստիճանի միջև:

Երբ ջերմաստիճանը բարձրանում է, ապա դիֆուզիայի գործընթացը արագնում է և այդպիսով ջերմաստիճանը պատճառ է դառնում քաոսային անկանոն շարժման արագացմանը:

4. Ինչ է ջերմային շարժումը:

Մարմնի մասնիկների՝ ատոմների և մոլեկուլների անկանոն, քաոսային շարժումն անվանում են ջերմային շարժում:

5.Ինչու է գազերում դիֆուզիան տևում տասնյակ վայրկյաններ, երբ մոլեկուլների  ջերմային շարժման արագությունները հարյուրավոր  մ/վ կարգի մեծություններ են:

Քանի որ ջերմային շարժման արագությունները շատ մեծ են, ապա գազի մոլեկուլները սենյակի մի ծայրից մյուսը կարող են հասնել մի քանի հարյուրերորդական վայրկյանում: Սակայն հսկայական թվով մոլեկուլների հետ անկանոն և պատահական բախումների հետևանքով մոլեկուլները որոշակի ուղղությամբ տեղափոխվում են չնչին չափով: Հենց սա է պատճառը, որ դիֆուզիան գազերում տևում է տասնյակ վայրկյաններ:

6. Կարելի է արդյոք մեր զգայարանների օգնությամբ ճիշտ գնահատել մարմնի ջերմաստիճանը:   

Մեր մարմինի զգայարանները մոտավորապես են զգում մարմինների ջերմաստիճանը։

7. Ինչպես է կոչվում մարմնի ջերմաստիճանը չափող սարքը:

Ջերմաչափ։

8. Ինչպիսի ջերմաչափեր գիտեք:

Ինֆրակարմիր ջերմաչափ, թվային ջերմաչափեր,էլեկտրական ջերմաչափեր,սնդիկի ջերմաչափ.

  9. Ֆիզիկական ինչ երևույթ է օգտագործվում սնդիկային ջերմաչափում:

Սնդիկային ջերմաչափում, ինչպես և մյուս հեղուկային ջերմաչափերում  օգտագործվում է հեղուկի ջերմային ընդարձակման երևույթը՝ տաքանալուց սնդիկի ծավալը մեծանում է և հետևաբար բարձրանում է սնդիկի սյան բարձրությունը:

10. Ինչ ջերմաստիճանային սանդղակներ գիտեք:

Ցելսիուսի և Ֆարենհայտի սանդղակները։

11. Ինչ կապ կա  Ցելսիուսի և Ֆարենհայտի սանդղակների 1 աստիճանների միջև:

Նույն մարմնի ջերմաստիճանը կարելի է չափել տարբեր սանդղակներ ունեցող ջերմաչափերով, ուստի դրանց ցուցմունքները կապված են միմյանց հետ:

ՓՈՐՁԱՐԱՐԱԿԱՆ ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ

Բաժակի հատակին կալիումի պերմանգանատի մի փոշեհատիկ դրեք և վերևից սառը ջուր լցրեք: Ջուրը չխառնելով՝ որոշեք, թե ինչքան ժամանակ անց կալիումի պերմանգանատի մոլեկուլները կհայտնվեն ջրի վերին շերտերում: Չափելով ջրի մակարդակի բարձրությունը որոշեք դիֆուզիայի ընթացքի արագությունը:

Պատրաստեք ուսումնական նյութ՝ «Դիֆուզիան օգնում է … կանխելու վտանգը»:

Բնագիտության ֆլեշմոբ /փետրվար/